พุทธศาสนสุภาษิต หมวดกรรม

กรรมชั่วของตนเอง ย่อมนำไปสู่ทุคคติ		สานิ กมฺมานิ นยนฺติ ทุคฺคตึ ขุ.ธ. ๒๕/๔๗
ความดี อันคนดีทำง่าย		สุกรํ สาธุนา สาธุ ขุ.อุ. ๒๕/๑๖๗
ความดี อันคนชั่วทำยาก		สาธุ ปาเปน ทุกฺกรํ ขุ.อุ. ๒๕/๑๖๗
ทำกรรมใดแล้วไม่ร้อนใจภายหลัง กรรมที่ทำนั้นแลเป็นดี		ตญฺจ กมฺมํ กตํ สาธุ ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ ขุ.ธ. ๒๕/๒๓
ทำกรรมใดแล้วร้อนใจภายหลัง กรรมที่ทำแล้วนั้นไม่ดี		น ตํ กมฺมํ กตํ สาธุ ยํ กตฺวา อนุตปฺปติ ขุ.ธ. ๒๕/๒๓
บุคคลหว่านพืชเช่นใด ย่อมได้ผลเช่นนั้น ผู้ทำกรรมดี ย่อมได้ผลดี ผู้ทำกรรมชั่ว ย่อมได้ผลชั่ว		ยาทิสํ วปเต พีชํ ตาทิสํ ลภเต ผลํ กลฺยาณการี กลฺยาณํ ปาปการี จ ปาปกํ สํ.ส. ๑๕/๓๓๓
ใคร่ครวญก่อนแล้วจึงทำดีกว่า		นิสมฺม กรณํ เสยฺโย ว.ว.
พึงรักษาความดีของตนไว้ ดังเกลือรักษาความเค็ม		รกฺเขยฺย อตฺตโน สาธุ ํ ลวณํ โลณตํ ยถา ส.ส.
ไม่พึงทำประโยชน์แก่ผู้มุ่งความพินาศ		นานตฺถกามสฺส กเรยฺย อตฺถํ ขุ.ชา.ทสก. ๒๗/๘๔
ประโยชน์ทั้งหลายย่อมล่วงเลยคน ผู้ทอดทิ้งการงาน ด้วยอ้างว่า หนาวนัก ร้อนนัก เย็นเสียแล้ว		อติสีตํ อติอุณฺห ํ อติสายมิทํ อหุ อิติ วิสฺฏฺฐกมฺมนฺเต อตฺถา อจฺเจนฺติ มาณเว ที.ปาฏิ. ๑๑/๑๙๙
เมื่อคนโง่มีปัญญาทราม ทำกรรมชั่วอยู่ก็ไม่รู้สึก เขาเดือดร้อนเพราะกรรมของตน เหมือนถูกไฟไหม้		อถ ปาปานิ กมฺมานิ กรํ พาโล น พุชฺฌติ เสหิ กมฺเมหิ ทุมฺเมโธ อคฺคิทฑฺโฒว ตปฺปติ ขุ.ธ. ๒๕/๓๓
ผู้ใดปรารถนาทำกิจที่ควรทำก่อนในภายหลัง ผู้นั้นย่อมเดือดร้อนในภายหลัง ดุจมาณพ (ผู้ประมาทแล้วรีบ) หักไม้กุ่ม ฉะนั้น		โย ปุพฺเพ กรณียานิ ปจฺฉา โส กาตุมิจฺฉติ วรุณกฏฺฐํ ภญฺโชว ส ปจฺฉา อนุตปฺปติ (โพธิสตฺต) ขุ.ชา.เอก. ๒๗/๒๓
ถ้าประสบสุขทุกข์ เพราะบุญบาปที่ทำไว้ก่อนเป็นเหตุ ชื่อว่าเปลื้องบาปเก่าที่ทำไว้ ดุจเปลื้องหนี้ ฉะนั้น		สเจ ปุพฺเพกตเหตุ สุขทุกฺขํ นิคจฺฉติ โปราณกํ กตํ ปาปํ ตเมโส มุญฺจเต อิณํ (โพธิสตฺต) ขุ.ชา.ปณฺณาส. ๒๘/๒๕
สัตว์ทั้งหลายย่อมต้องการความสุข ผู้ใดแสวงหาสุขเพื่อตน ่เบียดเบียนเขาด้วยอาชญา ผู้นั้นละไปแล้ว ย่อมไม่ได้สุข		สุขกามานิ ภูตานิ โย ทณฺเฑน วิหึสติ อตฺตโน สุขเมสาโน เปจฺจ โส น ลภเต สุขํ ขุ.ธ. ๒๕/๓๒
สัตว์ทั้งหลายย่อมต้องการความสุข ผู้ใดแสวงหาสุขเพื่อตน ไม่เบียดเบียนเขาด้วยอาชญา ผู้นั้นละไปแล้ว ย่อมได้สุข		สุขกามานิ ภูตานิ โย ทณฺเฑน น หึสติ อตฺตโน สุขเมสาโน เปจฺจ โส ลภเต สุขํ ขุ.ธ. ๒๕/๓๒
ผู้หมั่นในการงาน ไม่ประมาท เป็นผู้รอบคอบ จัดการงานเรียบร้อย, จึงควรอยู่ในราชการ.		อุฏฺฐาตา กมฺมเธยฺเยสุ อปฺปมตฺโต วิจกฺขโณ สุสํวิหิตกมฺมนฺโต ส ราชวสตึ วเส. ขุ. ชา. มหา. ๒๘/๓๓๙.
ถ้าคนพึงทำบาป ก็ไม่ควรทำบาปนั้นบ่อยๆ ไม่ควรทำความพอใจในบาปนั้น เพราะการสั่งสมบาป นำทุกข์มาให้.		ปาปญฺเจ ปุริโส กยิรา น นํ กยิรา ปุนปฺปุนํ น ตมฺหิ ฉนฺทํ กยิราถ ทุกโข ปาปสฺส อุจฺจโย. ขุ. ธ. ๒๕/๓๐.
ผู้อื่นทำความดีให้ ทำประโยชน์ให้ก่อน แต่ไม่นึกถึง (บุญคุณ) เมื่อมีกิจเกิดขึ้นภายหลัง จะหาผู้ช่วยทำไม่ได้.		โย ปุพฺเพ กตกลฺยาโณ กตตฺโถ นาวพุชฺฌติ ปจฺฉา กิจฺเจ สมุปฺปนฺเน กตฺตารํ นาธิคจฺฉติ. (โพธิสตฺต) ขุ. ชา. เอก. ๒๗/๒๙.
สัตว์ทั้งปวงหวาดต่ออาชญา ล้วนกลัวต่อความตาย ควรทำตนให้เป็นอุปมาแล้วไม่พึงฆ่าเอง ไม่พึงใช้ผู้อื่นให้ฆ่า		สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส สพฺเพ ภายนฺติ มจฺจุโน อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา น หเนยฺย น ฆาตเย ขุ. ธ. ๒๕/๓๒.