พุทธศาสนสุภาษิต หมวดตน

ชนะตนนั่นแหละ เป็นดี		อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย ขุ.ธ. ๒๕/๒๙
ได้ยินว่าตนแลฝึกยาก		อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโม ขุ.ธ. ๒๕/๓๖
ตนที่ฝึกดีแล้ว เป็นแสงสว่างของบุรุษ		อตฺตา สุทนฺโต ปุริสสฺส โชติ สํ.ส. ๑๕/๒๔๘
ตนแล เป็นที่พึ่งของตน		อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ ขุ. ธ. ๒๕/๓๖, ๖๖.
ตนแล เป็นคติของตน		อตฺตา หิ อตฺตโน คติ ขุ. ธ. ๒๕/๓๖.
ตนทำบาปเอง ย่อมเศร้าหมองเอง		อตฺตนา ว กตํ ปาปํ อตฺตนา สงฺกิลิสฺสติ ขุ.ธ. ๒๕/๓๗
ตนไม่ทำบาปเอง ย่อมหมดจดเอง		อตฺตนา อกตํ ปาปํ อตฺตนา ว วิสุชฺฌติ ขุ.ธ. ๒๕/๓๗
มนุษย์ผู้เห็นแก่ประโยชน์ตน เป็นคนไม่สะอาด		อตฺตตฺถปญฺญา อสุจี มนุสฺสา ขุ.สุ. ๒๕/๒๙๖/๓๓๙
บัณฑิต ย่อมฝึกตน		อตฺตานํ ทมยนฺติ ปณฺฑิตา ขุ.ธ. ๒๕/๒๕
ผู้ประพฤติดี ย่อมฝึกตน		อตฺตานํ ทมยนฺติ สุพฺพตา ขุ.ธ. ๒๕/๓๔
บุคคลมีตนฝึกดีแล้ว ย่อมได้ที่พึ่งที่ได้ยาก.		อตฺตนา หิ สุทนฺเตน นาถํ ลภติ ทุลฺลภํ. ขุ.ธ. ๒๕/๓๖
ถ้ารู้ว่าตนเป็นที่รัก ก็ควรรักษาตนนั้นให้ดี		อตฺตานญฺเจ ปิยํ ชญฺญา รกฺเขยฺย นํ สุรกฺขิตํ ขุ.ธ. ๒๕/๓๖
ถ้าพร่ำสอนผู้อื่นฉันใด ก็ควรทำตนฉันนั้น		อตฺตานญฺเจ ตถา กยิรา ยถญฺญมนุสาสติ ขุ.ธ.๒๕/๓๖
จงถอนตนขึ้นจากหล่ม เหมือนช้างตกหล่มถอนตนขึ้นฉะนั้น		ทุคฺคา อุทฺธรถตฺตานํ ปงฺเก สนฺโนว กุญฺชโร ขุ.ธ. ๒๕/๕๘
บุคคลไม่พึงยังประโยชน์ของตนให้เสื่อม เพราะประโยชน์ของผู้อื่นแม้มาก บุคคลรู้จักประโยชน์ของตนแล้ว พึงขวนขวายในประโยชน์ของตน		อตฺตทตฺถํ ปรตฺเถน พหุนาปิ น หาปเย อตฺตทตฺถมภิ�ฺ�าย สทตฺถปสุโต สิยา ขุ.ธ. ๒๕/๒๒/๓๗
ถ้าพร่ำสอนผู้อื่นฉันใด ก็ควรทำตนฉันนั้น ผู้ฝึกตนดี ควรฝึกผู้อื่น ได้ยินว่าตนแลฝึกยาก		อตฺตานญฺเจ ตถา กยิรา ยถญฺญมนุสาสติ สุทนฺโต วต ทเมถ อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโม ขุ.ธ. ๒๕/๓๖
บัณฑิตพึงตั้งตนไว้ในคุณอันสมควรก่อน สอนผู้อื่นภายหลัง จึงไม่มัวหมอง		อตฺตานเมว ปฐมํ ปฏิรูเป นิเวสเย อถญฺญมนุสาเสยฺย น กิลิสฺเสยฺย ปณฺฑิโต ขุ.ธ. ๒๕/๓๖
ตนแล เป็นที่พึ่งของตน คนอื่น ใครเล่าจะเป็นที่พึ่งได้ ก็บุคคลมีตนฝึกฝนดีแล้ว ย่อมได้ที่พึ่งที่ได้ยาก.		อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ โก หิ นาโถ ปโร สิยา อตฺตนา หิ สุทนฺเตน นาถํ ลภติ ทุลฺลภํ. ขุ. ธ. ๒๕/๓๖.
ความรักเสมอด้วยความรักตนไม่มี ทรัพย์เสมอด้วยข้าวเปลือกย่อมไม่มี แสงสว่างเสมอด้วยปัญญาย่อมไม่มี ฝนต่างหากเป็นสระยอดเยี่ยม		นตฺถิ อตฺตสมํ เปมํ นตฺถิ ธญฺญสมํ ธนํ นตฺถิ ปญฺญาสมา อาภา วุฏฐิ เว ปรมา สราติ สํ.ส. ๑๕/๒๙/๙
ผู้ใดมีความไร้ศีลธรรม (ทุศีล) ครอบงำ เหมือนเถาย่านทรายคลุมไม้สาละ ผู้นั้นชื่อว่าย่อมทำตนเหมือนถูกผู้ร้ายคุมตัว		ยสฺส อจฺจนฺตทุสฺสีลฺยํ มาลุวา สาลมิโวตฺถตํ กโรติ โส ตถตฺตานํ ยถา นํ อิจฺฉตี ทิโส ขุ.ธ. ๒๕/๒๒/๓๗

__________________